Τι είναι ο καρκίνος του εντέρου;
Στην καθ’ ημέρα πράξη όταν μιλάμε για «καρκίνο του εντέρου» αναφερόμαστε γενικά σε καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού επειδή οι όγκοι του λεπτού εντέρου είναι σχετικά σπάνιοι. Τα καρκινώματα του παχέος εντέρου συνεχίζουν να αυξάνονται, ειδικά στον δυτικό κόσμο. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι επομένως ο δεύτερος πιο συνηθισμένος όγκος στις βιομηχανικές χώρες, μόνο ο καρκίνος του μαστού στις γυναίκες και ο καρκίνος του προστάτη στους άνδρες είναι πιο συχνός. Ειδικά μετά την ηλικία των 40 ετών, ο κίνδυνος προσβολής της νόσου αυξάνεται απότομα.
Πώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Τα καρκινώματα αναπτύσσονται ως μια διαδικασία διαδοχικών σταδίων από τα οποία περνάει καθώς αναπτύσσεται ο όγκος. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται «αλληλουχία αδενώματος-καρκινώματος». Κάθε καρκίνωμα του εντέρου ήταν προηγουμένως αδένωμα (καλοήθης όγκος) χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα τα αδενώματα θα γίνουν καρκινώματα. Εάν το καλόηθες λοιπόν αδένωμα (που ονομάζεται επίσης πολύποδας του παχέος εντέρου) αφαιρεθεί εντελώς κατά την διάρκεια μίας κολονοσκόπησης, τότε η διαδικασία ανάπτυξης ενός κακοήθους όγκου σταματά άμεσα. Με αυτόν τον τρόπο ο ασθενής είναι ασφαλής καθώς υπάρχει παρέμβαση πριν αναπτυχθεί η ασθένεια. Είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικό όλοι, άνδρες ή γυναίκες, από την ηλικία των 50 ετών (ή και νωρίτερα ανάλογα με τον ενδο-οικογενειακό κίνδυνο, για παράδειγμα στενοί συγγενείς που έχουν ήδη αναπτύξει καρκίνο του παχέος εντέρου) να υποβληθούν σε κολονοσκόπηση, καθώς αυτό μπορεί να προλάβει σε πολλές περιπτώσεις την εκδήλωση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ως μέρος της έγκαιρης ανίχνευσης καρκίνου του παχέος εντέρου από την ηλικία των 50 ετών, θα πρέπει επίσης να πραγματοποιείται ετήσια εξέταση για ανίχνευση αίματος στα κόπρανα.
Οι προφανείς παράγοντες κινδύνου στην ανάπτυξη καρκίνου του εντέρου είναι η υψηλή κατανάλωση λίπους και κρέατος καθώς και η χαμηλή ποσότητα φυτικών ινών στα τρόφιμα που καταναλώνονται. Σε ποσοστό 5 - 10% τα ορθοκολικά καρκινώματα είναι κληρονομικά.
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Ανάλογα με την εντόπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου, τα συμπτώματα μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά. Μπορεί να οδηγήσει σε λανθάνουσα εντερική αιμορραγία και συνεπώς αίμα στα κόπρανα που συχνά δεν είναι ορατό με γυμνό μάτι, καθώς πρόκειται μόνο για μικρά ίχνη. Μια ταχεία εργαστηριακή εξέταση μπορεί να ανιχνεύσει την παρουσία αίματος στα κόπρανα. Η πτώση του αιματοκρίτη, η απώλεια βάρους, ο πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα ή οι διαταραχές στις κενώσεις με εναλλαγή διαρροιών μπορεί επίσης να είναι σημάδια ενός αναπτυσσόμενου όγκου. Ομοίως ο μετεωρισμός και η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι μη ειδικά συμπτώματα καρκίνου. Επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν από έναν εντερικό όγκο είναι η πλήρης εντερική απόφραξη (ειλεός), η αιμορραγία, η διάτρηση του εντέρου με επακόλουθη περιτονίτιδα ακόμη και η δημιουργία συριγγίων με γειτονικά όργανα όπως ο κόλπος και η ουροδόχος κύστη.
Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του εντέρου;
Δεδομένου ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου δεν προκαλεί πρώιμα συμπτώματα, η διάγνωση γίνεται συνήθως αρκετά αργά. Η πιο σημαντική μέθοδος για την ανίχνευση εντερικών όγκων είναι η κολονοσκόπηση. Η αξονική τομογραφία (CT) χρησιμοποιείται κυρίως για την ανίχνευση της έκτασης του όγκου και των πιθανών μεταστάσεων. Επίσης διαγνωστικό μέσο αποτελεί και η αξονική κολονοσκόπηση στις περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή η εκτέλεση κλασσικής κολονοσκόπησης.
Πώς θεραπεύεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Η βασική διαδικασία αντιμετώπισης είναι η πλήρης χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Αυτή η πλήρης εκτομή σε υγιή όρια με επαρκή απόσταση ασφαλείας είναι η αρχική θεραπευτική μέθοδος Γενικά, αυτή η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο λαπαροσκοπικά ή ανοιχτά με μέση υπερυπομφάλιο τομή. Το τμήμα του παχέος εντέρου που εκτέμνεται καθορίζεται με αυστηρά κριτήρια ανάλογα με την εντόπιση του όγκου ενώ εξαιρετικής σημασίας είναι η πλήρης αφαίρεση των αντίστοιχων λεμφαδένων. Εάν υπάρχουν ηπατικές μεταστάσεις έχει πραγματικά νόημα να αντιμετωπισθούν κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η δημιουργία μίας προσωρινής ή μόνιμης κολοστομίας (παρά φύσιν έδρας). Αυτό συμβαίνει όταν η άμεση συρραφή των εντερικών μερών για την αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού σωλήνα είναι επισφαλής λόγω έντονης φλεγμονής. Επίσης πραγματοποιείται σε περιπτώσεις καρκίνου του ορθού όπου δεν είναι δυνατή η διατήρηση του σφιγτηριακού μηχανισμού του ορθοπρωκτικού σωλήνα. Υπάρχουν διαφορετικές παραλλαγές στομίας οι οποίες χρησιμοποιούνται ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Εάν ο όγκος βρίσκεται ήδη σε πολύ προχωρημένο στάδιο με μεγάλο αριθμό απομακρυσμένων μεταστάσεων, τότε η χειρουργική παρέμβαση περιορίζεται σε διενέργεια μόνο παρηγορικών επεμβάσεων.
Μετά την επέμβαση και ανάλογα με το στάδιο της νόσου συγκεκριμένοι ασθενείς θα πρέπει να λάβουν χημειοθεραπεία. Η ακτινοθεραπεία έχει θέση μόνο στη θεραπεία του καρκίνου του ορθού. Εδώ χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία προεγχειρητικά με την χειρουργική επέμβαση να ακολουθεί 6-8 εβδομάδες μετά το τέλος της ακτινοθεραπείας.
Ποιες είναι οι πιθανότητες ανάκαμψης από τον καρκίνο του παχέος εντέρου;
Το 5ετές ποσοστό επιβίωσης μετά τη χειρουργική επέμβαση είναι υψηλό και εξαρτάται από τον τύπο του καρκινώματος το στάδιο της νόσου και την απόκριση στην μετεγχειρητική θεραπεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει πραγματική πιθανότητα πλήρους ανάρρωσης.